Sala Doświadczania Świata to jeden z kluczowych elementów wykorzystywanych współcześnie podczas terapii u osób z dużą niepełnosprawnością umysłową oraz opóźnieniami rozwoju wymagającymi umiejętnej stymulacji poszczególnych zmysłów. W ogólnym rozumieniu sala doświadczania świata to specjalnie wyodrębnione, wygłuszone na dźwięki i bodźce z zewnątrz pomieszczenie wyposażone w różnego rodzaju urządzenia stymulujące rozwój zmysłów, pozwalające na odbieranie nowych bodźców i wzbogacanie doświadczeń bez względu na niepełnosprawność.

Jak wykorzystuje się je w terapii, w jaki sposób wpływają na prawidłowy rozwój dziecka i jakie są najważniejsze korzyści z ich stosowania?

Czym właściwie jest sala doświadczania świata?

Pierwszą zarejestrowaną salą doświadczania świata, a raczej koncepcją na której podstawie powstały współczesne pomieszczenia tego typu był namiot aktywności powstały w 1978 roku w ośrodku dla upośledzonych umysłowo De Hartenberg z okazji święta letniego.

Zorganizowane tam korytarze labiryntu obfitowały w dźwięki, światła, balony, siano, wodę, poduszki i pluszowe zabawki, które miały pobudzać do działania i wpływać na wszystkie zmysły osób niepełnosprawnych, przyprawiając ich o radość i rozluźnienie.

„Korzystanie z sali doświadczania świata jest dziś mocno łączone z pojęciem snoezelen, określającym ostrożne poznawanie otoczenia i łączącym w sobie kombinację słów „snuffelen”- węszyć, obwąchiwać i „doezelen” – drzemać, być w pół śnie, gapić się.”

Wprowadzając osoby czy dzieci z problemami rozwojowymi do sali doświadczania świata oczekujemy, by te mogły doświadczać wewnątrz wyselekcjonowanych bodźców, do których poznania będzie konieczny jedynie jeden narząd zmysłu. Idea jest tu prosta – odbiór bodźców i poznawanie świata nie mogą być zaburzone przez inne bodźce i zmysły. Snoezelen jest pierwszorzędne aktywizowanie osób upośledzonych umysłowo, nakierowane na zmysłowe postrzeganie i doświadczanie z pomocą światła, dźwięków, zapachów, czy dotyku.

Jak sala doświadczania świata wpływa na rozwój dziecka?

Zmysły to podstawa rozwoju każdego człowieka, gdyż to właśnie dzięki nim możemy dostrzegać i rozumieć otaczający nas świat. Bez ich odpowiedniej aktywizacji rozwój człowieka jest niemożliwy i choć w przypadku zdrowych dzieci problem ten rozwiązuje się przy naturalnym kontakcie z otoczeniem, u dzieci z problemami rozwojowymi czy niepełnosprawnościami, sala doświadczania świata może okazać się znacznie pozytywniejszym, łagodniejszym i bardziej budującym doświadczeniem.

Pracując z dzieckiem niepełnosprawnym w Sali Doświadczania Świata terapeuta może wpływać na jego wszechstronny rozwój poprzez:

• stymulację percepcji wzrokowej (np. aktywizowanie zmysłu wzroku, rozwijanie spostrzegawczości i koncentracji wzrokowej, wydłużanie czasu koncentracji wzroku na bodźcach wizualnych, rozwijanie kierunkowości spostrzegania i zdolności poruszania oczami we wszystkich kierunkach oraz podążania wzrokiem za poruszającymi się przedmiotami, rozwijanie pamięci wzrokowej, czy rozwijanie koordynacji wzrokowo – ruchowej),
• stymulację percepcji słuchowej (np. aktywizowanie zmysłu słuchu, poszerzanie zasobu doświadczeń w zakresie percepcji słuchowej, usprawnianie koncentracji na bodźcach słuchowych, zmniejszanie lęku przed dźwiękami nieznanymi, rozwijanie umiejętności różnicowania dźwięków otoczenia i dźwięków mowy, rozwijanie pamięci, analizy i syntezy słuchowej, rozwijanie koordynacji słuchowo- ruchowej i słuchowo – wzrokowej, czy wreszcie aktywizowanie dziecka do wytwarzania dźwięków przy pomocy różnych przedmiotów, instrumentów, aparatu głosowego, rozwijanie słuchu u dziecka),
• stymulację percepcji dotykowej (zachęcanie do badania przedmiotów o różnej fakturze poprzez dotyk, poznawanie pojęć ciepło-zimno, sucho-mokro, szorstko-gładko i łączenie ich z różnymi przedmiotami i sytuacjami, wyczuwanie poszczególnych części ciała przez masowanie ich różnymi materiałami, rozwijanie zdolności manualnych dziecka),
• Stymulację percepcji węchowej (aktywizację zmysłu węchu i gromadzenie doświadczeń węchowych przez poznawanie różnych zapachów, poszukiwanie źródeł zapachu, czy kojarzenie zapachu z różnymi substancjami),
• Stymulację percepcji smakowej (aktywizację zmysłu smaku i rozwój percepcji smakowej przez reagowanie na określone smaki i nabywanie umiejętności rozróżniania smaków),
• Stymulację zmysłu równowagi (poprzez doświadczanie ruchu, normalizowanie napięcia mięśniowego, rozwijanie orientacji własnego ciała, rozwijanie orientacji przestrzennej oraz ogólne wzbogacanie aktywności).

Wykorzystanie sali doświadczania świata w pracy nad prawidłowym rozwojem malucha

Głównym celem istnienia i stosowania sal doświadczania świata jest umożliwienie budowania świadomości zmysłów u osób, u których ich rozwój został w pewien sposób zaburzony. Sala powinna budować przy tym poczucie radości, bezpieczeństwa, i wzajemnego zaufania, zachęcając do komunikacji i otwarcia dziecka na naukę.

„Systematyczna stymulacja poszczególnych zmysłów w sali doświadczania świata wpływa pozytywnie na rozwój wyższych funkcji emocjonalnych, społecznych, komunikacyjnych, ruchowych i poznawczych u dziecka, pozwalając by nawet niepełnosprawności i upośledzenia rozwojowe nie pozbawiły ich całkowicie radości z życia i nie ograniczały ich możliwości poznawczych.”