Przejazd kolejowy to przecięcie się w jednej płaszczyźnie drogi z linią kolejową. Pozwala on na przejazd przez tory w bezpieczny i kontrolowany sposób. W Polsce istnieje ponad 15 tys. przejazdów kolejowych. Jednak pomimo stosowania różnego rodzaju zabezpieczeń, są to nadal szczególnie niebezpieczne miejsca dla kierowców, gdzie dochodzi do wielu wypadków. Droga hamowania rozpędzonego pociągu jest tak długa, że jedynym sposobem na uniknięcie wypadku jest odpowiednie oznaczenie i zabezpieczenie przejazdu. Coraz częściej stosowanym rozwiązaniem jest również kierowanie ruchu drogowego pod lub nad torami. Eliminuje to całkowicie możliwość kolizji i zagrożenie z tym związane. To jak wygląda przejazd kolejowy i w jaki sposób jest obsługiwany, zależy od jego rodzaju.

Rodzaje przejazdów kolejowych

W Polsce przejazdy kolejowe podzielone są na kategorie, które określają, w jaki sposób kierowany jest ruch drogowy na przejeździe. Może on być kontrolowany w sposób ręczny, przez wykwalifikowanego pracownika kolei lub w sposób automatyczny przy pomocy odpowiednich systemów bezpieczeństwa i sterowania ruchem kolejowym. W Polsce istnieje sześć kategorii określających rodzaj przejazdu kolejowego.

Kategoria A – należą do niej przejazdy kolejowe, na których ruch kierowany jest przez uprawnionego do tego pracownika kolei, są to tzw. przejazdy strzeżone. Przejazdy tego typu wyposażone są w rogatki (zapory, szlabany), które zamykają ruch na całej szerokości drogi i chodnika. Często posiadają również sygnalizację świetlną informującą o nadjeżdżającym pociągu. Sterowanie rogatkami odbywa się ręcznie, z miejsca położonego obok przejazdu lub w jego niedalekiej odległości. W kategorii A znajdują się również przejazdy bez rogatek, na których ruch kontroluje uprawniony pracownik kolei, przy pomocy sygnałów ręcznych. Przejazdy kolejowe tego typu stosuje się najczęściej na drogach i torowiskach o największym natężeniu ruchu. Są one uważane za najbezpieczniejsze przejazdy kolejowe z racji wysokiego poziomu zabezpieczeń.

Kategoria B – w tej kategorii przejazdów kolejowych, ruch kontrolowany jest za pomocą samoczynnych systemów, składających się z sygnalizacji świetlnej i rogatek. Przejazdy w tej kategorii również należą do tzw. przejazdów strzeżonych. Rogatki stosowane na tego typu przejazdach, mogą blokować całą szerokość drogi lub tylko pasy wjazdowe po dwóch stronach przejazdu. Są to wtedy tzw. półrogatki. Stosuje się je najczęściej na mniej ruchliwych ulicach i liniach kolejowych.

Kategoria C – należą do niej przejazdy kolejowe bez rogatek, ale wyposażone w samoczynną sygnalizację świetlną. Stosuje się je w takich miejscach, gdzie ruch drogowy i kolejowy jest niewielki, ale ryzyko wypadku nadal istnieje.

Kategoria D – są to tzw. przejazdy niestrzeżone. Wyposażone są jedynie w oznakowanie drogowe, które ostrzega o znajdującym się w tym miejscu przejeździe kolejowym. Stosuje się je w miejscach o niewielkim ruchu i dobrej widoczności.

Kategoria E – to wszelkiego rodzaju przejścia kolejowe dla pieszych lub rowerzystów, które wyposażone są w oznakowanie i barierki zmuszające pieszego do rozglądnięcia się przed wejściem na przejście.

Kategoria F – przejazdy i przejścia kolejowe otwierane jedynie na życzenie, np. dla pracowników lokomotywowni

Zarządzanie przejazdem kolejowym

Głównym zarządcą infrastruktury kolejowej w Polsce są PKP Polskie Linie Kolejowe (PKP PLK), jednak nie jest to jedyny zarządca. Każdy podmiot, który przystąpił do budowy nowej infrastruktury kolejowej w charakterze inwestora, również staje się zarządcą. Do zadań zarządcy należą: zarządzanie infrastrukturą kolejową, utrzymywanie infrastruktury kolejowej w stanie zapewniającym bezpieczeństwo, zarządzanie nieruchomościami będącymi elementem infrastruktury kolejowej, budowa modernizacja oraz rozwój sieci kolejowe.